Analyse Ajax - Bayern Munchen (1995)

Ik liep toevallig tegen deze wedstrijd op en het leek me ontzettend interessant om deze wedstrijd te analyseren. Zeker gezien ik die periode van Ajax niet heel bewust heb meegemaakt en allerlei verhalen over de fantastische historie de ronde doen. Ik ben eens gaan onderzoeken of een aantal statements die vaak gemaakt worden waar zijn en hoe Ajax in die tijd het spel speelde.
Interessant is dat ik voorstander ben van het 4-3-3-systeem met 1 controlerende middenvelder en 2 aanvallende middenvelders. Ajax speelde, volgens alles en iedereen, in die tijd 3-4-3. In een eerdere post heb ik al aangegeven dat 3-4-3 het enige andere alternatief voor 4-3-3 zou kunnen zijn, aangezien op het middenveld altijd de 'punt naar achter' aanwezig moet zijn. In het team dat in 1995 de CL won was dat Frank Rijkaard. Zoals altijd kijk ik in eerste instantie altijd naar hoe het elftal 'staat'.

Centrale verdediger Danny Blind krijgt de bal aangespeeld van keeper van der Sar. Je ziet duidelijk dat Munchen met 2 spitsen speelt en dus speelt Blind de vrije rechtsback Reiziger in. Ook kun je zien dat Ajax met 3 verdedigers speelt:

Reiziger ontvangt de bal. Op het middenveld staat rechtshalf R. de Boer, controlerende middenvelder Rijkaard en linkshalf Seedorf, die erg ver ingezakt is:

Reiziger kiest er voor om rechtsbuiten Finidi in te spelen. Voorin zie je dat de nummer 10 Litmanen net zo diep staat als spits Kanu. Overmars is de linksbuiten:

Ajax speelt in deze wedstrijd erg direct. Steeds komen of Kanu of Litmanen in de bal om als aanspeelpunt te fungeren. Deze spelers worden bijna altijd gezocht, ook wanneer het met een lange bal moet. Daar achter staan dan de linkshalf, de controleur en de rechtshalf om de afvallende bal op te pikken.

Bij het volgende moment begint Ajax weer van achteruit met de opbouw via centrale verdediger Blind. Weer staan er 3 verdedigers tegenover 2 spitsen:

Uiteindelijk gaat de spits van Munchen druk zetten, waarop Blind de vrije linksback Bogarde in speelt. Op het middenveld zie je duidelijk de drie middenvelders Seedorf, Rijkaard en (de schaduw van) de Boer:

Linkshalf Seedorf laat zich inzakken zodat hijzelf aanspeelbaar wordt maar ook de passlijn naar voren opengezet wordt. Bogarde kiest er voor om van de ruimte die Seedorf gemaakt heeft gebruik te maken en speelt de spits in:

Spits Kanu neemt de bal aan. Weer zie je dat het middenveld goed georganiseerd is met 3 man: Seedorf (die nog op de positie van hiervoor staat), controleur Rijkaard en de Boer. Ook zie je dat nummer 10 Litmanen ontzettend diep staat:

Kanu verliest de bal en daarmee is deze aanval ten einde gekomen. Zoals ik altijd probeer aan te geven is het spelen met een nummer 10 alleen mogelijk wanneer je 3-4-3 speelt. Wanneer de extra middenvelder er niet geweest zou zijn zouden de Boer en Seedorf bij balverlies tegen 3 middenvelders van Munchen hebben moeten spelen. Tegenwoordig staat de nummer 10 nog steeds zo diep als Litmanen hier staat, met 2 controleurs er achter. De 4 verdedigers staan dan tegenover 2 spitsen en op die manier is het dus erg lastig om druk te zetten bij balverlies.

Dan een nieuwe aanval van Ajax. De opbouw begint weer van achteruit, met 3 man:

Blind speelt rechtshalf de Boer in. Naar mijn smaak staat controleur Rijkaard te ver weg, blijkbaar vindt hij dat zelf ook, want hij gaat lopen om positie te kiezen:

Deze opbouw is een goed voorbeeld van het directe spel van Ajax. De boer twijfelt geen moment en speelt meteen aanspeelpunt/nummer 10 Litmanen in de diepte in. De verdediger van rechtsbuiten Finidi gaat zijn medespelers helpen, en dus loopt Finidi diep zodat hij aanspeelbaar is:

Litmanen controleert de bal en probeert de bal mee te geven aan Finidi:

Finidi geeft op zijn beurt een voorzet die wordt geblockt. De afvallende bal is op zo'n moment erg belangrijk. Rechtshalf de Boer staat daar om de bal op te pikken. Rijkaard is zelfs voorin te vinden zodat Ajax op dat moment zonder controleur speelt en met 5 aanvallers speelt. Linksbuiten Overmars staat ver naar binnen. Ajax kiest er dus niet voor om op het middenveld positiespel te spelen, maar om direct en opportunistisch de bal in het strafschopgebied te krijgen. Rijkaard is een goede kopper, dus daar is wel wat voor te zeggen:

De Boer kan de bal voorzetten, Rijkaard wenkt:

Naast opportunistisch is dit ook risicovol, want wanneer de bal weggewerkt zou worden zouden er 6 man van Ajax voor de bal staan en het achterin volledig open liggen voor de counter. De Boer kiest er voor om even in te houden en de klassieke bal binnendoor te geven op de diepgaande rechtsbuiten Finidi:

Dit is een veel betere keuze. Wanneer de bal niet goed zou zijn zou de Boer er zelf nog staan om rugdekking te geven aan zijn eigen bal en zouden er in plaats van 6 'maar'  5 man voor de bal staan. De bal is echter precies op maat en daardoor ontstaat een gevaarlijke situatie, want er zijn 4 man van Ajax in het strafschopgebied om de voorzet er in te werken:

De voorzet is echter niet goed en wordt weggewerkt. Doordat er veel spelers van Ajax voor de bal staat ligt de counter op de loer:

De bal werd gecontroleerd naar de spits van Munchen getrapt. Wanneer controleur Rijkaard niet was meegegaan had hij die pass kunnen onderscheppen. Verder was er niemand aanspeelbaar van Munchen. Ook zie je het probleem van het spelen met 3 verdedigers. Blind moet rugdekking verlenen aan backs/mandekkers Reiziger en Bogarde, maar daardoor komt aanvallende middenvelder Scholl van Munchen aan de zijkant vrij:

De spits van Bayern kaatst uit op de andere spits en die geeft de diepe bal op Scholl. Hierdoor komt centrale verdediger Blind in een 1 tegen 1 situatie, en dat moet je achterin altijd zien te voorkomen. Wanneer je met 2 centrale verdedigers en 2 (opkomende) backs speelt is het makkelijker om in deze situatie Scholl buitenspel te zetten:

Blind doet het vervolgens slim (en Scholl minder slim), door Scholl de ruimte te geven en te wachten op versterking:

Scholl kiest er (te laat) voor om Blind toch maar te proberen te omspelen:

Dit lukt en Scholl kan een voorzet geven. Doordat hij eerder treuzelde zijn er echter genoeg mensen van Ajax terug. Bovendien is zijn voorzet slecht en belandt de bal in de handen van keeper van der Sar:

Toch legt Bayern op deze manier wel de zwakte van Ajax bloot.

Een ander veelgehoorde discussie is de discussie over buitenspelers. Ajax zou deze spelers niet meer hebben/opleiden. Dit wordt dan vaak gepareerd door te zeggen dat de klassieke buitenspelers bijna niet meer te vinden zijn. 'Klassieke' buitenspelers waren dan de buitenspelers ala Piet Keizer, Marc Overmars en Finidi George. 'Spelers met het krijt aan de schoenen'. Ik ben in deze wedstrijd daar extra op gaan letten en ben tot een schokkende conclusie gekomen. Finidi is deze wedstrijd misschien 2 keer 'buitenom' gegaan en is 1 of 2 keer door een pass binnendoor (uit het voorbeeld) diep gestuurd. De rest van de tijd staat hij ver naar binnen. Linksbuiten Overmars ging 9 van de 10 keer binnendoor en heeft in de hele wedstrijd misschien 1 voorzet van de achterlijn gegeven. De 'klassieke buitenspeler' is wat mij betreft dan ook een fabel. Sulejmani houdt op dit moment bij Ajax het veld breder dan Finidi en Overmars deze wedstrijd met z'n tweeën. Een paar 'bewijzen':

Dat dit niet slecht hoeft te zijn bewijst Finidi die hier de prachtige 2-1 maakt:

Nog een voorbeeld:

Natuurlijk zijn er ook genoeg momenten waarin ze het veld wel breed houden, maar ze speelden niet anders dan Sulejmani of Suarez op de rechterflank bij Ajax. Discussiëren over de kwaliteit van spelers kan altijd, maar dan kom je weer terecht bij de opleiding/scouting, en ligt het dus niet aan een bedenksel als dat buitenspelers een 'uitstervend ras' zouden zijn. Ze zijn gewoon te maken.

Analyse Ajax - de Graafschap

Zoals jullie gemerkt hebben hou ik er van om het (positie)spel te analyseren. Dit keer gebruik ik voorbeelden uit de wedstrijd Ajax - De Graafschap.

Ik hou er van om meteen bij het begin te beginnen. Ajax heeft de bal afgetrapt en naar rechtsback van der Wiel gespeeld. Die speelt terug naar centrale verdediger Alderweireld. De Graafschap gaat druk zetten met twee spitsen:

*klik op de plaatjes voor een vergroting

Alderweireld speelt door naar andere centrale verdediger Vertonghen. De Graafschap speelt duidelijk met twee spitsen, hierdoor zou er steeds een man-meer situatie gecreëerd moeten kunnen worden wanneer een back doorschuift:

Vertonghen speelt verder naar linksback Blind en dan wordt het interessant. De graafschap gaat namelijk hun rechtshalf druk zetten op Blind. Dit moet betekenen dat er ergens op het middenveld een man van Ajax vrij moet komen te staan, aangezien Ajax met drie middenvelders speelt. De Graafschap doet het echter goed en is met het hele team gekanteld. Hierdoor zijn aan de andere kant van het veld van der Wiel en rechtsbuiten Sulejmani wel vrij, maar die kunnen op dit moment niet worden bereikt. Meteen zie je het nadeel van het spelen met een nummer 10. Eriksen is zijn hele (Ajax)leven gewend om op 10 te spelen en niet als half. Hierdoor loopt hij verkeerd en is niet aanspeelbaar:

Doordat Blind geen afspeelmogelijkheden heeft moet hij terug. Hij neemt zelfs enig risico door niet naar de keeper terug te spelen (dat kan ook niet, wat vertonghen komt onder hem in plaats van dat hij door loopt zodat de passlijn naar de keeper vrij komt) maar een pass door het midden geeft naar Alderweireld:

Dit brengt Alderweireld weer in de problemen omdat De Graafschap nog steeds bezig is met druk zetten. Hij kan dan ook niets anders dan terugspelen op keeper Stekelenburg. Wanneer Vertonghen eerder al was doorgelopen en Blind toen al teruggespeeld had op Stekelenburg hadden Vertonghen en Alderweireld niet zoveel meters terug hoeven maken en had Stekelenburg de vrije van der Wiel in kunnen spelen:

Stekelenburg doet het alsnog (alleen nu ontvangt van der Wiel de bal diep op eigen helft) en speelt van der Wiel in. Controleur Enoh moet naar mijn mening verder inzakken zodat hij ruimte maakt voor de rechtshalf om straks in vrij te lopen:

Van der Wiel loopt op met de bal maar heeft, net als Blind zoeven, geen afspeelmogelijkheden. De aanvallende middenvelder van de Graafschap Hersi kan door het niet inzakken van Enoh zelfs de passlijn naar voren afdekken. Let alvast op de ruimte op het veld, daar hoort eigenlijk de rechtshalf zich aan te bieden. Wanneer hij er nu had gelopen had hij nog niet ingespeeld kunnen worden omdat Enoh zelf de passlijn blokkeert:

Van der Wiel loopt dus maar door met de bal, rechtsbuiten Sulejmani zakt in om ingespeeld te kunnen worden en Enoh denkt ook maar naar voren te moeten lopen omdat een rechtshalf nergens te bekennen is. Enoh wijst met zijn arm al terug, omdat hij ook ziet dat het helemaal vast staat aan deze kant:

Het volgende beeld geeft aan wat rechtshalf (op dat moment) de Jong aan het doen was. Hij was bezig om in de diepte vrij te lopen maar doet daarmee een aantal dingen fout. Ten eerste loopt hij de ruimte voor Sulejmani dicht, die kan dus niet in de diepte vrijlopen en acties maken, wat zijn kwaliteit is. Ten tweede zorgt de Jong er daarmee voor dat van der Wiel geen afspeelmogelijkheden op het midden(veld) heeft waardoor hij of terug moet of Sulejmani in een kansloze positie moet aanspelen:

Sulejmani kan vervolgens niets anders dan helemaal terugspelen naar centrale verdediger Alderweireld:

Sulejmani krijgt nogal wat kritiek te verduren. Maar hoe moet Sulejmani 10x in de wedstrijd een actie maken wanneer hij alleen ballen aangespeeld krijgt in deze positie?

Alderweireld opent het spel naar de andere kant:

Linkshalf/10 Eriksen doet het nu wel goed, want hij biedt zich aan in het midden waardoor hij voor Vertonghen aanspeelbaar is:

Eriksen draait weg bij zijn tegenstander en op dat moment gaan de Jong en Sulejmani beiden diep. Rechtsback van der Wiel is volledig vrij maar biedt zich niet aan. Hierdoor heeft Eriksen twee afspeelmogelijkheden minder. Controleur Enoh loopt nu overigens wél goed vrij:

Doordat Eriksen weinig afspeelmogelijkheden heeft draait hij weer terug naar de hoek die vol zit. Op het moment dat hij is teruggedraaid vraagt van der Wiel (veel te laat) om de bal en staan de Jong en Sulejmani beiden diep:

Eriksen speelt dus maar linksback Blind in, die onder druk een beslissing moet nemen. Wanneer Blind, Eriksen of Ebecilio balverlies zouden lijden zouden er meteen 4 of 5 spelers van Ajax uitgeschakeld zijn, omdat er voorin 4 man op lijn staan:

Linksback Blind speelt vervolgens linksbuiten Ebecilio in en die zorgt voor een ingooi voor Ajax.

Dan een moment waarin de Graafschap bezig is met de opbouw en Ajax druk gaat zetten. Hieruit blijkt dat de Graafschap eigenlijk helemaal niet kan voetballen en dat Ajax de wedstrijd al snel had kunnen beslissen. De keeper van de Graafschap heeft de bal en speelt de linksback in:

De linksback loopt op met de bal. Rechtsbuiten Sulejmani gaat druk zetten en de Jong en Eriksen staan beiden als rechts- en linkshalf goed opgesteld:

Hierdoor kan linksback Fränkel niets anders dan de bal een hengst naar voren geven op een paar diepgaande mensen:

De bal is te hard en gaat over de achterlijn. Om even het niveau van de Graafschap te onderstrepen.

Dan een voorbeeld waarin de Jong blijk geeft iets geleerd te hebben (of moe is en daarom niet diep gaat). Net als in de 1e minuut wordt van der Wiel in vrije positie aangespeeld, met zeeën van ruimte voor zich:

Hij loopt op met de bal en heeft meerdere afspeelmogelijkheden. Hij kan de bal meegeven aan de Jong die naast hem vrij loopt. Hij kan rechtsbuiten Sulejmani aanspelen die dan in een 1 tegen 1-situatie komt, hij kan spits El Hamdaoui aanspelen (niet in beeld) en controleur Enoh (niet in beeld). Interessant is het gegeven dat Hersi nu meeloopt met rechtshalf de Jong. In het eerste voorbeeld kon Hersi nog Enoh afschermen doordat de Jong helemaal was doorgelopen. De Graafschap moet door de goede positiekeuze van de Jong nu dus keuzes maken wie ze gaan dekken. Dat geeft mogelijkheden voor de spelers van Ajax:

Van der Wiel kiest er voor om El Hamdaoui aan te spelen en zelf diep te gaan voor de 1-2. Dit kan nu makkelijk want bij eventueel balverlies zouden de Jong, Enoh en Sulejmani nog achter de bal staat om meteen druk te kunnen geven op de bal:

El Hamdaoui kiest er voor om de bal mee te geven aan van der Wiel (hij had ook kunnen kiezen voor rechtsbuiten Sulejmani of rechtshalf de Jong en dit levert een gevaarlijke situatie op in het strafschopgebied van de Graafschap:

Het positiespel tot aan deze steekpass van El Hamdaoui is heel belangrijk. Het geeft namelijk de ruimte en mogelijkheden om spelers als El Hamdaoui, Sulejmani, Ebecilio, de Jong en Eriksen creatief te zijn rondom de 16 van de tegenstander. Dan pas kunnen ze echt gevaarlijk worden. Helaas komt Ajax door zwak positiespel (nog) niet zoveel in deze situaties. Mettertijd zal dit ongetwijfeld beter worden.